Zamki piastowskie, podziemne trasy turystyczne, monumentalne pałace, parki narodowe, rezerwaty przyrody, skalne labirynty, zabytki architektury przemysłowej, uzdrowiska – tak można by najkrócej scharakteryzować turystom Dolny Śląsk. Przejechałem na czterech i dwóch kółkach trasę: Gdańsk, Kalisz, Bolków, Szczawno Zdrój, Książ, Wałbrzych, Zagórze Śląskie, Krzeszów, Jawor, Gdańsk. Łącznie około 1200 kilometrów. Czy było warto? Odpowiedź sfotografowałem.

Aby powiększyć zdjęcie kliknij prawy klawisz myszki i następnie: „Pokaż obraz”.

Dworek Marii Dąbrowskiej w Russowie

Kalisz

Bolków

Ścieżka rowerowa szlakiem zamków

Zamek Świny

Zamek Bolków

Początkowo osada Bolków powstała jako podgrodzie zamku i nazywano ją Gaj. Dopiero 1312 r. książę świdnicki Bernard zmienił nazwę, na cześć swojego zmarłego ojca Bolka I.

Na zamkowym szlaku było cudnie

Pałac Jastrowiec

Zamek Niesytno w Płoninie

Szczawno Zdrój

Stadnina ogierów obok zamku Książ

Palmiarnia

Zamek Książ – największa atrakcja turystyczna Wałbrzycha

Wałbrzych

Ratusz

Pałac Czettritzów

Pień karbońskiego drzewa. Ma ponad 300 mln lat.

Widok Wałbrzycha z Góry Parkowej

Centrum Nauki i Sztuki – Stara Kopalnia

Pałac Jedlinka

Browar Jedlinka (sąsiaduje z pałacem)

Jaśnie Książę, Marcowa Dama i Czerwony Baron – piwa z browaru Jedlinka

Podziemne miasto Osówka

Od 1943 roku Niemcy prowadzili zakrojone na szeroką skalę i z ogromnym rozmachem prace budowlane pod kryptonimem „Riese” („Olbrzym”). Budowa nie została nigdy ukończona, a jej pozostałością jest szereg podziemnych kompleksów i budowli naziemnych do dziś owianych mgłą tajemnicy odnośnie ich przeznaczenia.

Najsłynniejsze miejsce w Wałbrzychu

65 kilometr – „Złoty pociąg” ???

Niestety … kopałem bezskutecznie

Jedlina Zdrój

Zamek Grodno

Zagórze Śląskie – zapora wodna w Lubachowie

Sympatyczna mieszkanka pola namiotowego w Zagórzu Śląskim

Schronisko Andrzejówka położone na Przełęczy Trzech Dolin pod szczytem Waligóry (936 m n.p.m.)  Do schroniska można dojechać miejską komunikacją z Wałbrzycha (autobus nr 12).

Kopalnia (kilometr od schroniska)

Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej w Krzeszowie

Krzeszów jest niewielką wsią położoną w Sudetach Środkowych. Monumentalny pocysterski kompleks klasztorny określany jest mianem europejskiej perły baroku.

Ścieżka rowerowa w Jaworze

Rynek  w Jaworze

Baszta Strzegomska

Zamek Piastowski

Ewangelicki Kościół Pokoju p.w. św. Ducha

Kamień węgielny pod budowę kościoła położono 24 kwietnia 1654 roku. Projektantem i kierownikiem prac był wrocławski architekt Albrecht von Soebisch. Drewniany szkielet ryglowej konstrukcji wypełnia zaprawa ze słomy, gliny i kawałków desek, a dach pokryty jest gontami.

Dolny Śląsk  jest bez wątpienia jednym z najpiękniejszych i najatrakcyjnieszych miejsc Polski i Europy. Nie można go pominąć, wybierając się na turystyczne szlaki.

Piotr Cackowski (fot. pc)

Gryfów Śląski – uliczki wokół rynku i ratusz

Kemping „Plaża Czocha” (500 m do zamku i 150 do zapory)

Zamek Czocha

Powstał jako warownia graniczna na pograniczu śląsko-łużyckim w latach 1241-1247.

Z zamku „Czocha” godzinny spacerek wśród łąk, pól i lasów do miasteczka Leśna.

Leśna

Zapora Leśniańska

Elektrownia przy zaporze

Świeradów Zdrój

Willa Szarlotta

Niezwykłej urody Dom Zdrojowy

Obiekt zbudowano w 1899 roku wg projektu wrocławskiego architekta Grossera.

Kolej gondolowa na Stóg Izerski

Schronisko na Stogu Izerskim wybudowane w 1924 r. (1107 m n.p.m.)

Raz się żyje

Czechy – w głębi zamek Frydlant

Zamek Kliczków koło Bolesławca

Wolsztyn

Kościół Fara p.w. NMP

Muzeum Roberta Kocha, odkrywcy prątka gruźlicy, zarazków cholery, malarii i śpiączki.

Robert Koch mieszkał tu w latach 1872 – 1880

Muzeum Parowozownia Wolsztyn

Muzeum Regionalne im. Marcina Rożka

Muzeum mieści się w budynku z 1934 r., który zaprojektował i wybudował na swoje mieszkanie i pracownię rzeźbiarską znany rzeźbiarz Marcin Rożek.

W bogato zdobionej przez artystę willi oraz ogrodzie można oglądać stałą ekspozycję rzeźb i obrazów.

Pałac w Parku Wolsztyńskim

Na prawie 18 ha parku rośnie wiele drzew pomnikowych, m.in.: dęby, buki, jesiony i miłorząby japońskie.

Park sąsiaduje z jeziorem Wolsztyńskim.

Tuż przy drodze krajowej nr 180 między Trzcianką, a Piłą. Duszyczka się rozradowała.

Jaką trasą jechać? Autostradą A-1 do drogi szybkiego ruchu S-8 za Łodzią i dalej w kierunku Wrocławia. Następnie autostradą A-4 na południe Legnicy skąd przez Złotoryję, Lwówek Śląski i Gryfów Śląski dotrzemy do zamku Czocha (w pobliżu miasteczka Leśna). Stamtąd (po wypoczynku na kempingu „Plaża Czocha”) jedziemy do Świeradowa Zdroju. Przez kilka dni wędrujemy po „Izerach” i leniuchujemy w  Domu Zdrojowym z najdłuższą w Sudetach krytą halą spacerową (80 m). Wracamy do domu przez Czechy (Nowe Miasto pod Smrekiem, Frydlant) i dalej po własnym podwórku trasą: Zawidów, Lubań, Bolesławiec, Głogów, Wschowa, Wolsztyn, Nowy Tomyśl, Pniewy, Wronki, Trzcianka, Piła, Człuchów, Chojnice przez Kościerzynę do Gdańska. Łącznie około 1400 km. Warto.

Piotr Cackowski (fot. pc)

Niewielka gęstość zaludnienia, Puszcza Wkrzańska, rozległy dostęp do wód Zalewu oraz jego obszernej zatoki zwanej Jeziorem Nowowarpieńskim, dukty leśne, ostoje drzewostanu, rzadkich roślin i zwierzyny czynią ten teren (w połączeniu z bogatą historią oraz właściwą pustkowiom ciszą i spokojem), wymarzonym zakątkiem dla turystyki i wypoczynku. Polecam, zwłaszcza piechurom i rowerzystom, bezapelacyjnie. A gdzie zatrzymać się np. kamperem z rowerem?, na znakomicie wyposażonym i niedrogim kempingu z piaszczystą plażą, kąpieliskiem, pomostem cumowniczym i rekreacyjnym przy ul. Słonecznej.

Układ Nowego Warpna (główna ulica i jej przecznice) nie zmienił się od średniowiecza.

Ratusz – najokazalsza budowla w miasteczku (1697 r.)

Pomnik Hansa Hartiga niemieckiego malarza, którego twórczość związana była z Nowym Warpnem.

Kościół p.w. Wniebowzięcia NMP (XV w.)

Atrakcyjna promenada z wieżą widokową

Z wieży można podziwiać Jezioro Warpieńskie, Półwysep Podgrodzki, niemiecki Altwarp, Zalew Szczeciński oraz wyspy Uznam i Wolin.

Przystań żeglarska, obok której także można można skorzystać z pola namiotowo-kamperowego.

Owiany legendą odrestaurowany pałacyk koło Popielewa, nazywany też „Willą Goeringa”. Dostępne zapiski nie potwierdzają jednak, że Goering tu mieszkał. Dojazd z Nowego Warpna rowerem drogą asfaltową (15 km).

Stylowy pałac z początków ubiegłego stulecia, obecnie remontowany przez prywatnego właściciela. Odległość ? … 3 km rowerem z Nowego Warpna (osada Karszno).

Zabytkowy kościółek p.w. Matki Bożej Częstochowskiej (1727 r.) w Warnołęce (10 km od Nowego Warpna).

Nad Zatoką Szczecińską w Miroszewie (na trasie rowerowej Nowe Warpno, Podgrodzie, Miroszewo, Brzózki, Warnołęka, Karszno, Nowe Warpno – ok. 40 km). 

Super atrakcja rowerowa – ścieżka z Nowego Warpna do Niemiec (Rieth i Altwarp) – 50 km tam i z powrotem.

Granica polsko-niemiecka

Rieth – wieś rolniczo-rybacko-turystyczna (dzielnica gminy Luckow), otoczona lasami Puszczy Wkrzańskiej i jeziorem. Warto tam zajrzeć do muzealnej izby i zabytkowego kościoła.

Altwarp – raj dla miłośników rowerowych eskapad i sportów wodnych. Widoczny na zdjęciu kuter wycieczkowy LUTT MATTEN wozi turystów na trasie: Nowe Warpno – Altwarp – Nowe Warpno. Kwadrans w jedną stronę.

Spojrzenie z brzegu Altwarp na Nowe Warpno

Z Nowego Warpna można zrobić wypad do Szczecina. Najpierw prywatnym busem do Polic, następnie autobusem komunikacji miejskiej (łącznie godzina jazdy). Rowerem tylko drogą krajową (47 km).

Wały Chrobrego

Zamek Książąt Pomorskich

Bazylika archikatedralna św. Jakuba

Po tygodniowym pobycie w Nowym Warpnie przenosimy się kamperem z rowerem do Cieszyna koło Złocieńca – nad jezioro Siecino. Do wyboru mamy pole namiotowe na wyspie lub jeden z kilku ośrodków wypoczynkowych.

Szachulcowy kościół z XVIII wieku.

Jezioro Siecino

Eklektyczny pałac z 1901 roku

W cieszyńskim parku rośnie prawdziwy rarytas dendrologiczny – buk zwisający.

Cieszyn połączony jest ze Złocieńcem i Połczynem Zdrój jedną z najatrakcyjniejszych i najbardziej malowniczych ścieżek rowerowych w Polsce. Jej łączna długość przekracza 30 km.

Urokliwa stacyjka w Cieszynie była jedną z trzech na dawnej trasie kolejowej ze Złocieńca do Połczyna. W ostatnich latach na dawnym nasypie kolejowym utworzono ścieżkę rowerową, a budynek stacyjny zamieniono (po gruntowym remoncie) na kameralny, z wysmakowanymi wnętrzami hotelik p.n. „Rezydencja Stary Dworzec”.

Podczas rowerowej przejażdżki fascynują urocze widoki.

Są też wypoczynkowe wiaty

Połczyn Zdrój – park (po przejechaniu 27 km z Cieszyna)

Z Cieszyna do Złocieńca jest znacznie bliżej, tylko 8 km.

Bindaż w Parku Żubra to unikatowa forma ogrodowa. Przez ponad 100 lat gałęzie w alei grabowej były specjalnie formowane i z czasem utworzyły tunel ze splątanych ze sobą i zrośniętych drzew.

Ośrodek Wypoczynkowy „Drawa” w Cieszynie. Idealne miejsce startowe dla piechurów i rowerzystów. Do ścieżki rowerowej Złocieniec – Połczyn Zdrój kilkaset metrów.

Piotr Cackowski (fot. p.c.)

Turystyczną atrakcją Stilo jest stalowa latarnia morska. Podobne są jeszcze tylko dwie na starym kontynencie.

W końcu października 1970 r. niewielki, duński kabotażowiec „West Star”, wyruszył z Gdańska do angielskiego portu Wivenhoe z ładunkiem drewna.  Na Bałtyku szalał wówczas potężny sztorm. Przemieszczenie ładunku spowodowało gwałtowny przechył statku. Do maszynowni wdarła się woda. Załoga podjęła próbę ratowania jednostki, wyrzucając drewno za burtę. Niestety przestał działać jedyny silnik. Pozbawiona napędu jednostka, miotana przez sztormowe fale, osiadła na mieliźnie pomiędzy latarnią Stilo, a Łebą. Obecnie wrak leży ok. 150 m od brzegu na głębokości kilku metrów, a z wody wystaje tylko jeden maszt.

Piotr Cackowski (fot. pc)

A zatem, którędy jechać?

Gdańsk – Pruszcz Gdański – Tczew – Malbork – Sztum – Prabuty – Iława – Ostróda – Olsztynek – Szczytno – Ruciane Nida – Pisz – Grajewo – Białystok – Supraśl – Kruszyniany.

Klikaj na zdjęcia, żeby je powiększyć

Supraśl – niewielkie miasto położone w Puszczy Knyszyńskiej, które szczyci się statusem uzdrowiska. Bogata tradycja i kultura oraz wspaniała przyroda są największymi atutami tego miejsca. Atrakcje, jakie oferują mieszkańcy miasteczka, liczne szlaki rowerowe, piesze, konne i kajakowe, dostarczają niezapomnianych wrażeń z pobytu w tym urokliwym zakątku Podlasia.

W tym budynku mieści się salon fryzjerski „U Elwirki”, w którym realizowane są zdjęcia do telewizyjnego serialu „Blondynka”.

A w tym domu mieszkał filmowy wójt gminy Majaki.

Urząd Miasta Supraśl

Dom Ludowy (miejsce imprez kulturalnych)

Pałac Buchholtzów

Zabytkowe domy tkaczy

Pobazyliański Zespół Klasztorny

Plenery malarskie

Malownicza ścieżka rowerowa wokół Supraśla

Pień sosny pospolitej, która dożyła niezwykle sędziwego wieku – 350 lat. Poległa pod naporem wiatru w 1979 roku.

Supraśl leży nad rzeką … Supraśl.

Dworek Mieldziczówka, można tu zatrzymać się także kamperem.

Kruszyniany

To miejsce nazywane jest często tyglem kulturowym, ponieważ spotkali się tu wyznawcy trzech religii: muzułmańskiej, prawosławnej i katolickiej.

Drewniany meczet z XVIII wieku, jeden z najstarszych meczetów w Polsce

Mizar – czyli cmentarz muzułmański z XVII wieku, najstarszy nagrobek z czytelną datą pochodzi z 1699 roku.

Dlaczego Kruszyniany są tak niezwykłe? Otóż do dzisiaj mieszkają tutaj Tatarzy. Historia zaczęła się w 1679 roku, w którym król Jan III Sobieski nadał Tatarom Kruszyniany oraz pobliskie wsie Nietupa, Łużany i część Poniatowicz.

Przed wejściem do tatarskiego zajazdu „Na końcu świata”

Rowerowy szlak ekumeniczny

Droga z Kruszynin do granicy w Bobrownikach

Bobrowniki – przejście na granicy polsko-białoruskiej

Centrum Edukacji i Kultury Muzułmańskiej Tatarów Polskich

W tym miejscu pożar strawił niedawno słynną Jurtę Tatarską (agroturystyczne gospodarstwo z tatarskimi korzeniami i zwyczajami).

Obiekt będzie odbudowany

Restauracja tatarska jest już czynna (na razie w dużym namiocie)

W 2010 roku Tatarską Jurtę odwiedził Książę Karol

Sabantuj – tatarskie święto ludowe. Co roku zjeżdżają się na nie do Kruszynian Tatarzy z wielu krajów.

Tutejsi muzułmanie, zwani Lipkami, walczyli dla Polski w wojnie z Turkami. W Kruszynianach mieszkał Samuel Murza Krzeczowski, który uratował życie królowi w bitwie pod Parkanami.

Podczas Tatarskiego Święta Ludowego Sabantuj odtwarzane są bitwy wojny polsko-tureckiej. W czasie trzech dni, od 7 do 9 października 1683 roku, doszło pod Parkanami do dwóch bitew.

Tak więc przybywając w te strony – nad rzeczkę Nietupę, możemy poznać historię polskich Tatarów ich zwyczaje i … kuchnię.  

Piotr Cackowski (fot. pc)

————————————————————-

Z niezwykłą historią miasteczka (liczącego dziś niespełna pięć tysięcy mieszkańców) można zapoznać się na stronie www.wagabunda.slupsk.pl. Czytamy tam m.in. „W latach 30. XX wieku na miejscu wsi Linde utworzono garnizon wojskowy. W 1936 roku zakończono budowę miasteczka militarnego dla szkoły artylerii Wehrmachtu, którego otwarcia dokonał 18 sierpnia 1938 Adolf Hitler. Ponownie przebywał tu w dniach 5-8 września 1939 roku. W garnizonie Groß Born stacjonowały jednostki dywizji pancernej Heinza Guderiana przed atakiem na Polskę w 1939 roku. Na poligonie ćwiczyły oddziały Afrika Korps dowodzone przez gen. Rommla.

W 1945 roku miasto przejęła Armia Czerwona (Красная Армия) i użytkowała do października 1992 roku. Rosjanie przejęli Borne Sulinowo bez walki, więc miasto przetrwało wojnę w nienaruszonym stanie. Armia Czerwona zorganizowała tu najpilniej strzeżony garnizon Północnej Grupy Wojsk. Stworzyła na terenie Bornego i pobliskiego Kłomina prawdziwą enklawę, która przetrwała niemal pół wieku. Tutejszy garnizon był największym zgrupowaniem radzieckich wojsk lądowych w naszym kraju. Efektem tego było całkowite „wycięcie” tego obszaru z podziału administracyjnego Polski. Miejscowości te nie figurowały nawet w spisie miejscowości administrowanych przez Polskę. Dopiero w momencie opuszczania Bornego przez Rosjan można było się przekonać, jakie siły tu stacjonowały. Ilości te mogą być szokujące dla przeciętnego człowieka. Na przykład w 1991 roku wyjechało m.in. 350 czołgów i 1.020 transporterów opancerzonych, a w 1992 roku 220 czołgów, 756 transporterów opancerzonych, 151 samolotów bojowych, 41 śmigłowców uderzeniowych, 196 mln 584 tys. ton zapasów materiałowych, w tym 46.053 tony amunicji.

Strona rosyjska żądała wypłaty odszkodowania w wysokości 400 mln dolarów za wzniesione przez siebie i pozostawione tu obiekty. Ostatecznie przyjęto zaproponowaną przez ówczesnego prezydenta Lecha Wałęsę tzw. „opcję zerową”. Oznaczała ona wzajemną rezygnację z finansowych roszczeń.

Z ogromnego garnizonu wojskowego, w którym stacjonowały wojska niemieckie, a następnie radzieckie, powstało cywilne polskie miasto, w którym postawiono na turystykę. W dalszym ciągu istnieje tu jednak charakterystyczna koszarowa zabudowa i można natrafić na ślady i atmosferę radzieckiego panowania. Rosjanie opuszczając miasto wywozili wszystko co popadło i co tylko mogli zmieścić w transporcie. To czego przed wyjazdem nie sprzedali w okolicznych wioskach, porzucali, bo możliwości transportu były ograniczone. Wielu spakowało tylko rzeczy osobiste. Standard pozostawionych mieszkań zależał od pochodzenia jego mieszkańców. Od razu było widać, gdzie mieszkali Europejczycy, a gdzie Azjaci. Rosjanie, Ukraińcy i Białorusini mieli bardzo ładnie utrzymane domy. Tam, gdzie żyły rodziny z Kazachstanu, Kirgistanu czy Uzbekistanu było gorzej. W oknach wisiały szmaty, ściany były wytapetowane gazetami, a za wieszaki służyły zagięte gwoździe. Całość uzupełniały zbite z desek łóżka i dykta zamiast stołu. Kolejnego dzieła spustoszenia dokonali okoliczni mieszkańcy. Po wyjściu Rosjan, przez niespełna rok stacjonowało tu polskie wojsko. Było tutaj około 400 naszych żołnierzy, ale nie upilnowali wszystkiego. Mówiono, że za flaszkę można było wejść i zabrać wszystko.

Za czasów radzieckich w pobliżu jeziora Pile była dzielnica oficerska, do której szeregowy żołnierz nie miał wstępu. Pierwszy budynek od strony jeziora to willa Ewy Braun, następny Rommla. Teraz są to prywatne domy. Zachowały się w idealnym stanie, czego nie można powiedzieć o rezydencji Guderiana, którą za radzieckich czasów strawił pożar. W opłakanym stanie jest też położony nad samym jeziorem Dom Oficera – niegdyś chluba garnizonu. Wybudowano go w latach trzydziestych. Bawił się tu Adolf Hitler wraz z Ewą Braun. Potem bywał Breżniew i generał Jaruzelski. Dzisiaj budynek w kształcie podkowy straszy spalonym dachem, odrapanymi ścianami, powybijanymi oknami, rozkradzionymi instalacjami i gruzem na podłogach. Wiele innych domów na obrzeżach miasta wygląda podobnie.

W Bornem mieszka do dzisiaj kilka osób, przebywających tu w czasach radzieckich. Najbardziej znany jest właściciel sklepu i restauracji „Sasza Caffe” Aleksander Piven, Ukrainiec z Zagłębia Donieckiego. Kiedyś był cywilnym garnizonowym fotografem, teraz ponownie ułożył tutaj sobie życie. Sasza dobrze pamięta czasy świetności Domu Oficera, bo prowadził tam swoją pracownię. Jak mówi, to było wyjątkowe miejsce, a teraz żal na to patrzeć. Mieszkał w radzieckim garnizonie od 1986 roku. Wyjechał do siebie na Ukrainę rok przed jednostką, bo skończył mu się kontrakt. Wrócił do Bornego po pięciu latach, ale nie w to samo miejsce, bo jego mieszkanie już było zajęte. Swoją restauracje i sklep prowadzi w dawnej stołówce dla oficerów sztabu dywizji. Wszystko na wschodnią modłę. W menu dominują pielmieni, barszcz czerwony i czaj z samowaru. Na sklepowych półkach znajduje się kwas chlebowy, konserwy rybne, tuszonka, ukraińskie sosy i rosyjska wódka. Na plastykowych torbach reklamowych widnieją rosyjskie babuszki. – Żyło nam się tu dostatnio, wspomina Sasza. Zarobki były przeszło dwa razy lepsze niż w Związku Radzieckim. Do tego dawali w pełni umeblowane mieszkanie, a opłaty były symboliczne, więc można było sporo odłożyć.

Okoliczni mieszkańcy też uważają, że żyło im się tu dostatnio. Wkoło bieda, a u nich sklepy były dobrze zaopatrzone, nie brakowało wędlin i słodyczy. Dobrze się z nimi handlowało. Sołdaci traktowali tereny wokół Bornego Sulinowa jak ziemie okupowane, na których wszystko jest zdobyczne. Na tym tle dochodziło do licznych konfliktów między radzieckimi żołnierzami, a polskimi osadnikami. Powodem było oczywiście odbieranie przesiedleńcom dobytku. Istnieją niepotwierdzone informacje, że z tego powodu doszło nawet do zbrojnego starcia między żołnierzami polskiej jednostki stacjonującej w Szczecinku, a wojskiem radzieckim z tutejszego garnizonu. Potyczka miała mieć miejsce w pobliżu wsi Krągi, na granicy „radzieckiej strefy”. Nie istnieją oczywiście żadne dokumenty na ten temat, ponieważ oficjalnie „przyjaźń polsko-radziecka była niezłomna” i na tym idealnym obrazie wzajemnych stosunków nie mogło być żadnej, najdrobniejszej nawet rysy. 

Inną osobą znającą wiele tajemnic tego rejonu jest p. Michalak, który z rodziną nabył tu budynek i urządził w nim swoje muzeum z pozostałościami po dwóch wielkich armiach. Większość rzeczy niemieckich została wykopana w okolicznych lasach. Eksponaty po Rosjanach zebrali w opuszczonych budynkach. Dziś w prywatnym muzeum można oglądać hełmy, broń, dokumenty, zdjęcia, mapy, mundury, liczne odznaczenie i fragmenty uzbrojenia. Muzeum mieści się przy ulicy Orła Białego w poradzieckim parterowym budynku straży pożarnej.        

Wiele emocji budzą opowieści o broni atomowej. Przez całe lata władze PRL i ZSRR utrzymywały, że nie było jej w Polsce. Tymczasem z odtajnionych przez IPN dokumentów operacji „Wisła” wynika, że supertajna umowa pomiędzy polskim, a radzieckim ministrem obrony z 1967 roku zakładała składowanie u nas 178 radzieckich głowic atomowych. Jedną z trzech baz, które miały je przechowywać była Brzeźnica Kolonia, oddalona od Bornego Sulinowa o 30 kilometrów. W latach 70. wybudowano tam podziemne, świetnie zamaskowane silosy i magazyny oraz infrastrukturę dla obsługi bazy rakietowej. Kiedyś teren był pilnie strzeżony przez uzbrojonych żołnierzy i otoczony płotem pod wysokim napięciem. Dziś jest ogólnie dostępny, nic więc dziwnego, że złodzieje ukradli nawet 6 metrowe pancerne drzwi do silosów, ważące 4 tony.

Inną, wielką tajemnicą miasteczka jest podwodny las. Podobno część brzegu jeziora Pile uległa zatopieniu. Uważa się, że wysadzili go Niemcy lub Rosjanie”.

Borne Sulinowo jest jednym z najmłodszych miast w Polsce, „cudownie objawionym”. To wyjątkowe miejsce, z niezwykłą historią, wciąż spowite jest aurą tajemniczości. Zapraszam na krótką, fotograficzną przechadzkę.

Główna ulica – Aleja NiepodległościUrząd Miejski – dawna siedziba dowództwa garnizonu Gross Born, w okresie stacjonowania wojsk niemieckich i sztabu garnizonu Borne Sulinowo, w okresie pobytu wojsk radzieckich.

Siedziba Nadleśnictwa Borne Sulinowo

Willa DiamentOdrestaurowane budynki mieszkalneUl. Lipowa, najstarsza w Bornem SulinowieKlasztor KarmelitanekKościół katolicki mieszczący się w dawnym budynku żołnierskiego kinaGłówne wejście do kościołaZawieszone wewnątrz kościoła żyrandole pochodzą z Domu Oficera, który spłonął w 2010 roku.Jezioro Pile (pow. 9,8 km2), największe z 57 akwenów gminy Borne SulinowoRestauracja „Marina”

Ul. Orła Białego

Poniemieckie i poradzieckie obiekty są sukcesywnie remontowane i odbudowywane

Dawny areszt garnizonowy wojsk niemieckich, a później radzieckich

Ruiny reprezentacyjnej willi gen. Heinza Guderiana, w której spotykali się wysocy rangą oficerowie i goście garnizonu niemieckiego. Obiekt spłonął w 1991 roku.

Dom Oficera. Mieściło się w nim kasyno i restauracja dla oficerów Wehrmachtu oraz (w okresie radzieckim) m.in. sala koncertowa dla około tysiąca osób. Obiekt spłonął 1 lutego 2010 roku.

Fragmenty linii niemieckich fortyfikacji granicznych Pozycji Pomorskiej (Die Pommernstellung) zwanej Wałem Pomorskim

Forteczny jaz piętrzący zbudowany w latach 1935-36 na rzece Pilawie. Obiekt związany z historią walki Wojska Polskiego i Armii Czerwonej o przełamanie Wału Pomorskiego w 1945 roku.W gminie Borne Sulinowo bardzo atrakcyjne są piesze, kajakowe i rowerowe szlaki turystyczne: Krainą Małych Jezior, Krainą Odwróconego Krzyża oraz nad jezioro Ciemino.

Pomiędzy Bornem Sulinowem, a miejscowością Kłomino (Gródek) przebiega malowniczy szlak rowerowy  (przez teren poradzieckiego poligonu). Znajdują się tam największe w Polsce wrzosowiska (Wrzosowiska Kłomińskie). Długość całej trasy rowerowej liczy 35 km. Jedzie się nią także przez Zalewy Nadarzyckie i dolinę Piławy.

Jednym z głównych celów mojej kolejnej podróży kamperem z rowerem były oczywiście wrzosowiska, a konkretniej rzecz ujmując, wizyta u miejscowych właścicieli pasiek i zakup wrzosowego miodu. Niestety nawet go nie posmakowałem. Dlaczego? Z powodu tegorocznej suszy wrzosy nie dostarczyły pszczółkom nektaru. „Miodu wrzosowego w tym roku nie ma i nie będzie”, zapewnili mnie, z żalem w głosie, miejscowi pszczelarze. A więc do zobaczenia za rok.

Piotr Cackowski (fot. pc)